Donderdagmiddag 31 oktober – ik voel me enorm misplaatst aan de receptie van het Mercure Hotel in Den Haag, sinds jaar en dag het festivalhotel van Crossing Border. De vriendelijke jonge vrouw achter de balie vraagt of ik een kamer met een douche of bad wil en er ontsnapt een harde, korte lach uit mijn mond. Ze knippert een paar keer en het dringt tot me door dat haar vraag serieus is. Oké, dan een douche. Elke zomer ga ik namelijk op blauwalgontwijktour en eigenlijk is een bad ook een hoop stilstaand water, dus heel graag een douche.
Ik wandel door de hotelgangen en doe alsof ik er thuishoor, maar wel pas nadat ik mijn loodzware backpack heb gedumpt in mijn kamer op de vijfde verdieping. Loodzwaar, omdat ik niet alleen tijdens Crossing Border werk van Mazen Maarouf zal vertalen, maar aansluitend ook nog twee weken tijdens de Vertalersfabriek in Amsterdam. Ik ga in één keer door. Tijd voor een pitstop in Rotterdam is er niet en wil ik niet.
Voordat het festival van start gaat hebben mijn collega-vertalers Noëlle Michel, Emma Rault, Alyssia Sebes, Michal van Zelm en ik al de eerste blog vertaald van de auteur aan wie we tijdens het festival gekoppeld zijn – een proloog op Crossing Border. We poetsen aan het begin van ons Chroniclesproject de ruwe vertaling op onder begeleiding van onze masterclassmoderatoren Myriam Bouzid, David Colmer, Edith Koenders, Lisa Thunnissen en mijn eigen moderator: Helge Daniëls, mijn eigen warm bad, als ik zo vrij mag zijn. Gelukkig kunnen we na de intensieve sessie nog samen lunchen en bijpraten, want het is alweer twee jaar geleden dat we elkaar hebben gezien.
Die avond ontmoeten we de auteurs bij het gezamenlijk diner en heeft iedereen de tijd om elkaar beter te leren kennen. Ik kom erachter dat ik met één vertaler in dezelfde stad ben opgegroeid, maar dat we elkaar nooit zijn tegengekomen. Een van de auteurs woont in mijn stad. We bespreken nog meer toevalligheden en gelijkenissen en soms ook verschillen. We hebben zo uitgebreid getafeld, dat wanneer we het restaurant na tienen verlaten, we bijna de hele festivalavond hebben gemist.
Al vanaf de eerste tekst die ik van Mazen ontvang is het me duidelijk dat hij zich niet graag laat inperken – met goed recht. Zijn blogs zijn nauwkeurig opgezet, er zit samenhang tussen zijn stukken en ze zijn bescheiden en persoonlijk. Zwarte humor, maar niet cynisch. Verhalen uit een kindertijd, nieuwsgierig maar niet naïef. Zijn blogs komen laat en breed binnen, maar dat vind ik niet erg. Iedereen die wat met The Chronicles te maken heeft kijkt me met een schuin hoofd medelevend aan, maar ik vind het eerder een zegen. Zelf lukt het me nauwelijks om ergens op tijd te verschijnen, en als wel dan met rode konen en verwilderde blik.
Tijdens het festival zie ik mijn auteur sporadisch – we mailen en appen heen en weer, maar niet voortdurend, want hij heeft een volle agenda nu hij even in Nederland is en zijn korte verhalenbundel Grappen voor de schutters (vert. Richard van Leeuwen) net in het Nederlands is verschenen. Hij denkt dat ik me voor hem heb verstopt als ik uren na de deadline op vrijdag zijn tweede Arabischtalige blog ontvang. Eigenlijk lig ik te ijlen op bed, maar voor mijn eigen lol ontken ik zijn vermoeden niet. Ik had iets verkeerds gegeten – of misschien waren het de spanningen, maar dat is natuurlijk niet cool om toe te geven – en lag vrijwel de hele vrijdag plat op bed. Ik heb liggend met laptop – iets wat ik niet graag doe – zijn blog vertaald, onderbroken door koortsachtige en hallucinante dutjes. Tussendoor app ik Chroniclescoördinator Elinor Archer om te zeggen dat ik het diner in het Thaise restaurant niet ga halen.
Diner met The Chronicles
Als ik klaar ben is het al acht uur ’s avonds en even verwar ik mijn gevoel van opluchting over de voltooiing met de overtuiging dat ik weer beter ben. Ik kijk naar het blokkenschema en zie dat ik voor vrijwel alles die avond te laat zal zijn, behalve voor Thurston Moore Group, het enige op het programma waarvan ik op voorhand al had bedacht dat ik het wilde zien. Dat begint om 22.30 uur en dat kan ik wel halen. Nog even in bed naar snooker kijken (dat is zo rustgevend) en dan kan ik me opfrissen en naar het Theater aan het Spui gaan. Tegen tienen zijn mijn ledematen zo zwaar, dat ik me niet eens kan voorstellen dat ik onder de dekens vandaan kom. Buiten klinkt er live muziek en ik kan niet goed plaatsen wat voor soort stem of band ik hoor, alsof het een trip is. Ik beeld me in dat het Thurston Moore is, maar dan met Kim Gordon, hoewel ik weet dat dat een absurd idee is. Niet alleen vanwege de voor de hand liggende reden, maar ook omdat ik weet dat Thurston Moore Group binnen optreedt en niet buiten.
Achttien uur in een hotelbed liggen lijkt een mens goed te doen, want zaterdag kan ik alles weer aan. Uitgebreid ontbijt ik met drie verschillende mensen die consecutief aan mijn tafel komen zitten en me kritische samenvattingen geven van wat ze de avond ervoor hebben gezien. Was ik er toch een beetje bij. Omdat ik in mijn achterhoofd weet dat Mazen geen half werk levert en er overdag toch geen festivalprogrammering is, besluit ik te gaan wandelen door Den Haag. Het valt me dan pas op dat ik deze stad eigenlijk helemaal niet ken en ik hier alleen ooit ben geweest om te demonstreren. Als ik door De Passage loop, moet ik denken aan Baudelaires teksten over de flâneur onder de Parijse arcades, maar ik vind het ook suf van mezelf dat dit als eerste in mijn hoofd opspringt (jezus, Arjwan).
Die avond splitst de Chroniclesgroep zich na een haastig diner op om allerlei dingen te zien. Ik loop dan weer met die, dan weer met die een zaal in. Drankje halen, praatje maken, maar ik ben nergens langer dan zes minuten. Eigenlijk is dit mijn favoriete festivalervaring. Menig filmfestival heb ik in foyers en lobby’s doorgebracht, niet in de zaal waar je niks mag zeggen. Geen inhoud, wel de vorm. Ik ben een phony op Crossing Border en heb nog nooit een boek opengeslagen.
Er is in mijn lijf geen ruimte meer voor spanning, lijkt het, want ons Chroniclesoptreden in de Centrale Bibliotheek nadert en ik voel me vrij kalm. Elinor haalt en brengt iedereen, presentator Jelko Arts doet een rondje langs alle vertalers en auteurs en ik krijg een lesje powerpointslides doortikken, want Mazen gaat een verhaal in het Arabisch voorlezen en iemand moet maat houden met de geprojecteerde Engelse vertaling.
Jelko Arts, Arjwan al Fayle en Mazen Maarouf tijdens de presentatie van The Chronicles
Beeld: Goedkroon Media
Waar Mazen en ik het precies over hadden op het podium, daar moet iemand anders je over inlichten, want ik heb daar een zwart gat in mijn geheugen. Alle Chroniclesauteurs lezen hun werk voor in de oorspronkelijke taal, Deens, Spaans, Arabisch en Nederlands, terwijl op de achtergrond de vertalingen worden geprojecteerd. Naar mijn idee de krachtigste manier om te laten zien waarom vertaalde literatuur lezen zo waardevol en verrijkend is.
Ineens sta ik in The Raven en sluit Kate Tempest mijn delirium van een festival af met een vervoerend, noise-filled en mistig optreden, de cadans van haar stem hoort bij de beat en ik ben blij dat ik hier langer dan zes minuten van mag genieten. Volgend jaar weer, maar dan from the other side.
Arjwan al Fayle is literair vertaler Arabisch-Nederlands.