U kent het vast ook, dat Europese gevoel: dat we in zo’n mooi werelddeel wonen met al die verschillende mensen en culturen, met al die verschillende talen, en dan dat prachtige Europese parlement, dat op allerlei plekken in Europa zorgt dat het ons in gezamenlijkheid en toch in verscheidenheid goed gaat en dat de wereld weer een stukje beter wordt. Zoiets. En dat wij vertalers van alle landen in dat geheel een belangrijke en nuttige rol spelen.
Een van de besluiten die ze daar in Brussel en Straatsburg ooit namen om de wereld een stukje wijzer en dus beter te maken was de financiering van het project Europeana. Wat is dat, zult u misschien vragen?
Europeana.eu is een portaalsite waarop gedigitaliseerde collecties van Europese culturele en wetenschappelijke instellingen te vinden zijn. De website valt onder het beheer van de Stichting Europeana, waarvan het hoofdkantoor gehuisd is in Den Haag. Inmiddels zijn er via Europeana 30 miljoen objecten te vinden.
Ik haal deze informatie van Wikipedia, want de Nederlandse tekst van de Europeana-website zelf zou wel eens voor problemen kunnen zorgen. Het mission statement van Europeana luidt namelijk op die website in het Nederlands aldus:
Europeana stelt mensen in staat om te verkennen de digitale bronnen van de Europese galeries, musea, bibliotheken, archieven en audiovisuele collecties. Op deze blog, kunt u ontdekken schatten van open content Europeana archieven, evenals informatie over speciale evenementen en dingen die er werken we aan.
Het is maar dat u het weet. Ik bezocht de Europeana-site omdat ik vernam dat ze een project over de Eerste Wereldoorlog hebben. En dat is zo: http://www.europeana1914-1918.eu. Op die website wordt het publiek opgeroepen om zelf documenten uit de Eerste Wereldoorlog aan te bieden, en dat doet het publiek blijkbaar ook. Ik kom bij zo’n document terecht, een brief, die als volgt wordt ingeleid door de Franse inzendster:
Il s’agit de l’histoire du grand-oncle de mon mari, René Debailly. Il est parti le 11 septembre 1914 de Marseille en bateau pour rejoindre Constantine où il reste jusqu’en décembre. Il revient en France à Sathonay près de Lyon. Il part pour les tranchées le 26 mars 1915. Le 5 avril 1915, il participe à une fanfare dans laquelle il joue; une lettre et le programme en témoignent. Lors d’une pause à Visan en juin 1916, il écrit à sa mère et joint un dessin d’une vue de sa chambre. Il meurt le 18 août 1916 à Maurepas.
Nou kan ik dit Frans aardig volgen, maar voor wie dat niet zo is stelt de website andere talen ter beschikking. Ik kies voor het Nederlands, en dan krijg ik dit voorgeschoteld:
Dit is het verhaal van de groot-oom van mijn man, René Debailly. Hij ging op 11 September 1914 Marseille boot om toe te treden van Constantijn waar hij bleef tot December. Hij keerde terug naar Frankrijk in Sathonay in de buurt van Lyon. Op 26 maart 1915 ging hij naar de loopgraven. Op 5 April 1915, nam hij deel aan een band waarin hij speelt; een brief en het programma blijkt. Tijdens een pauze in Visan in juni 1916, hij schreef aan zijn moeder en sloot zich aan bij een tekening van een weergave van zijn kamer. Hij stierf op 18 augustus 1916 op Maurepas.
Als ik het Duits had gekozen had zou de wereldgeschiedenis er weer heel anders uitzien:
Dies ist die Geschichte von der großen Onkel meines Mannes, René Debailly. 11. September 1914 studierte er Marseille Boot an Constantine, wo er bis Dezember blieb. Er kehrte nach Frankreich in Sathonay in der Nähe von Lyon. Er ging zu den Schützengräben am 26. März 1915. Am 5. April 1915 nahm er in einer Band, in der er spielt; einen Brief und das Programm belegt. Während einer Pause in Visan im Juni 1916 er schrieb an seine Mutter und trat eine Zeichnung von einen Blick auf sein Zimmer. Er starb am 18. August 1916 bei Maurepas.
U snapt het al: Europeana, dat project dat ons een Europees gevoel van eenheid in verscheidenheid moet geven, gebruikt een vertaalmachine (van Microsoft) om ons de cultuur en de geschiedenis van de ander te laten begrijpen. Nadat ik de afgelopen dagen een groot aantal verontwaardigde formuleringen heb uitgeprobeerd over de vele, vele miljoenen euro’s die in dit project worden gestopt en dat daar blijkbaar niet één persoon van betaald kan worden die slim genoeg is om te bedenken dat dit niet kan, kies ik er toch maar voor om nog een voorbeeld te geven. Het is het bijschrift bij de foto van een telescoop.
Ik geef u het Duitse origineel niet eens. De tekst begint echt zoals ik hem hier citeer:
diende in de eerste Wereldoorlog op de SMS-Westfalen uit 1897-geboren, inheemse Essen Karl Friedrich Neumann en gevist de telescoop na de slag om Jutland, de grootste Zeeslag van de Tweede Wereldoorlog, van de Noordzee. Neumann diende als een eenvoudige zeiler. Hij speelde piano, viool, mandoline en trompet. Als kunstenaars en violist maakte hij deel uit van het schip kapel. De slag had overleefd 18 jaar oud op het enige licht beschadigde schip van destijds. De “day-of-night”-hij nagelaten zijn zoon later telescopische reikwijdte van bedrijf “Dollond London” uit de 19e eeuw en dit op zijn beurt gaf het aan zijn zoon Klaus Michael. Een vergelijkbare telescoop vindt Museum in Greenwich vandaag ook in de inventaris van de Royal maritieme. De Zeeslag bij Jutland, Karl Friedrich Neumann maakte foto’s, die zijn nu gevestigd in de staat archieven in Aurich. Een certificaat voor de deelnemers aan de slag is ook gelegen in Aurich.
Op grond van het taalgebruik vermoed ik dat achter dit project Nigerianen zitten zoals u ze van uw spammails kent en die op uw geld uit zijn. Zullen we dus maar stoppen met het financieren van dit project? Als die Haagse Nigerianen willen zien wat die laatste zin betekent kunnen ze hem door de translate.google laten vertalen, in het Frans bijvoorbeeld: ‘Ainsi pourrions-nous arrêter juste financement de ce projet?’ Of in het Duits: ‘So konnten wir einfach aufhören Finanzierung dieses Projekt?’
Ik ben geneigd te zeggen: hoepel toch op, man! Voor de zekerheid doe ik het ook nog maar eens in het Frans: ‘Hoop de toute façon, l’homme!’ En als dit een ingezonden brief was zou ik nog kunnen toevoegen: Europa, let op uw zaak! Speciaal voor de Duitse Nigerianen: ‘Europa dagegen Ihr Unternehmen!’
Is er nog een moraal van dit verhaal? Hoe zit het met: de beste argumenten tegen vertaalmachines leveren de vertaalmachines zelf. Stopt u dat maar eens in een vertaalmachine.