Ooit solliciteerde ik naar een baan bij het Nederlands Letterenfonds. Na vele jaren in een vast dienstverband werkte ik nog maar kort als freelance vertaler Nederlands-Duits, en ik was heel gelukkig met mijn nieuwe leven. De zaken gingen uitstekend, maar de baan paste zo absurd goed bij me dat ik het raar had gevonden om níet te solliciteren. Mijn brief begon zo:
Geachte heer Pröpper,
Toen ik onlangs de vacature voor een beleidsmedewerker fictie zag, moest ik denken aan een uitspraak van Theodor Fontane: ‘Wer glücklich ist, sollte nicht noch glücklicher sein wollen.’
Ik kreeg die baan dan ook niet, en dat vond ik eigenlijk niet zo erg, indachtig Theodor Fontane. Maar voor de Vertalersgeluktournee (die ik met het Letterenfonds en collega-vertaler Nicolette Hoekmeijer organiseer) maak ik graag een uitzondering: elk jaar wat extra geluk is meer dan welkom! We hebben namelijk een doel. We willen dat vertalers zichtbaar worden en als vanzelfsprekend worden uitgenodigd om op allerlei literaire evenementen te spreken, kortom: worden gezien als de belangrijke spelers in het literaire veld die ze zijn. Omdat het er enorm veel toe doet door wie een tekst wordt vertaald. En omdat er geen betere lezers zijn dan vertalers. Wat ligt er dan meer voor de hand dan ze te laten vertellen over de boeken waarmee ze maanden of zelfs jaren hebben geleefd? En zou het niet interessant zijn als bibliotheken en boekhandels vertalers samen met de auteurs of een recensent zouden uitnodigen om een roman te bespreken?
Vertalers worden maar al te vaak vergeten. Heeft dat te maken met het clichébeeld van in hun pyjama op zolderkamers zwoegende zonderlingen die niet erg veel op hebben met de buitenwereld? Die zijn er zeker ook, en dat is prima. Maar er zitten in onze beroepsgroep ook uitstekende entertainers en verhalenvertellers, zoals dit jaar tijdens onze tournee al voor de vierde keer bleek. Wij van Vertalersgeluk touren met 14 vertalers langs elf boekhandels in het hele land, van Groningen tot Middelburg en Sittard tot Haarlem. De geluksavonden hebben steeds dezelfde opbouw: na een inleiding door Nicolette of mijzelf volgen drie lezingen door vertalers die genomineerd zijn voor de Europese Literatuurprijs. Tussendoor worden korte animatiefilmpjes vertoond, dit jaar gemaakt door de Groningse kunstenares Klaske Oenema. Ter afsluiting is er steeds een rondetafelgesprek met de vertalers en het publiek.
Rondetafelgesprek onder leiding van Hanneke Marttin bij boekhandel Blokke in Heemstede, met Jan van der Haar, Inge Kok en Elly Schippers.
De avonden worden gefinancierd door het Letterenfonds en het Lira Fonds, in samenwerking met een kwaliteitsboekhandel die deelneemt aan de Europese Literatuurprijs. De boekhandelaar zorgt voor de lokale/regionale publiciteit en een gespreksleider. Sommige winkeliers nemen die taak graag zelf op zich, al is het maar om de band met hun klantenkring te verstevigen, of vragen iemand ‘uit de regio’, bijvoorbeeld een auteur. Schrijvers als Gerbrand Bakker, Marcel Möring, Peter Swanborn en Bianca Boer traden op als gespreksleider, maar ook recensenten als Jeroen Vullings en Toef Jaeger.
Dit jaar vond de aftrap van de tournee plaats in Groningen, en dat was een groot geluk. Erik en Hanneke Kweksilber van boekhandel Godert Walter ontvingen de vertalers bij hen thuis met een heerlijke maaltijd, en ruim vijftig mensen bezochten de avond, die door interviewer Doeke Sijens voortreffelijk werd begeleid. Journalist Joep van Ruiten schreef er voor het Dagblad van het Noorden een mooi en informatief artikel over, dat u ook op de website van Woest en Ledig kunt nalezen.
In Zutphen maakten we deel uit van het tiendaagse festival Slow Art in Motion, een initiatief om mensen wat langer naar een kunstwerk - in dit geval een literaire vertaling - te laten kijken. En dat deden ze: onder leiding van schrijver/acteur/muzikant Leonard Beuger bleef het publiek maar vragen stellen. Wat doe je met streekdialecten? Hoe lang duurt het om een boek te vertalen? Werk je samen met de auteur? Wat voor beroep had je gekozen als je geen vertaler was geworden? En toen ik tijdens de borrel aan enkele bezoekers vroeg hoe ze het hadden gevonden, zei een oudere heer tegen me: 'Mensen die zo enthousiast over hun werk vertellen, dat maak je niet vaak mee.' Dit jaar was er ook iemand die uitriep dat ze nog nooit zo naar een vertaling had gekeken en voortaan vertaalde romans zou lezen.
Daar worden wij dan weer erg gelukkig van.
Liesbeth van Nes vertelt in Zutphen. Op de achtergrond Inge Kok en Pietha de Voogd.
In de komende editie van 22 mei, bij boekhandel Van Rossum in Amsterdam, vertelt Paula Stevens over Zoon, haar vertaling van het derde deel van de autobiografische Mijn Strijd-reeks van Karl Ove Knausgård. Miek Zwamborn neemt het publiek met haar poëtische verhaal over de Sez Ner-trilogie van Arno Camenisch mee naar de Zwitserse bergen, en de Balkan en Albanië vormen de achtergrond bij de vertalingen van Roel Schuyt.
Nieuw is de feestelijke afsluiting van de Vertalersgeluktournee dit jaar op woensdag 28 mei vanaf 19:30 uur in de bibliotheek van het Nederlands Letterenfonds: een ‘bonte avond’ met acht vertalers en presentator Jasper Henderson. Je kunt nog reserveren.
Lukt het je dit jaar niet om te komen? Ongetwijfeld zijn we er volgend voorjaar weer!
Aan de Vertalersgeluktournee 2014 doen mee: Gerrit Bussink, Gerard Cruys, Jan van der Haar, Inge Kok, Karol Lesman, Gerda Meijerink, Liesbeth van Nes, Elly Schippers, Roel Schuyt, Manon Smits, Jan Pieter van der Sterre, Paula Stevens, Pietha de Voogd en Miek Zwamborn.
Organisatie: Nicolette Hoekmeijer, Andrea Kluitmann, Hanneke Marttin en Roos de Ridder.
Rondetafelgesprekken: Joost Baars, Leonard Beuger, Bianca Boer, Adri Gorissen, Aafje Haaksma en Nienke Willemsen, Martin de Haan, Jasper Henderson, Toef Jaeger, Bart Jansen, Hein van Kemenade, Hanneke Marttin en Doeke Sijens.