Bij het schrijven maar ook vertalen van kinderliteratuur is het belangrijk om na te denken over de leeftijd van de lezers. Het publiek van een serie als The Hunger Games is bijvoorbeeld heel anders dan van een boek als Julia en de haai. Hoe ben je hiermee bezig tijdens het vertalen?
In principe zijn de stem en de stijl van de auteur voor mij altijd leidend. Een boek voor lezers van een jaar of tien is inderdaad anders dan een boek voor jongvolwassenen, maar dat verschil begint al bij het origineel: meestal kiest de auteur ook al voor bepaalde bewoordingen voor een bepaalde doelgroep. Als vertaler probeer ik voor die bewoordingen steeds het beste Nederlandse equivalent te vinden, waarbij ik natuurlijk rekening houd met het feit dat de gemiddelde tienjarige een andere woordenschat heeft dan iemand van zestien. Het is dus telkens een kwestie van zorgvuldig de toon en formulering zoeken die trouw is aan de brontekst en ook aansluit bij de beoogde Nederlandse lezer. Maar als een auteur bijvoorbeeld heel moeilijke woorden gebruikt in een kinderboek, of juist heel makkelijke in een YA-roman, dan zal ik dat in mijn vertaling óók zo veel mogelijk volgen, en niet zomaar aanpassen.
Wat vond je het leukste aan het vertalen van Julia en de haai?
Ik vond het sowieso een prachtig boek om te vertalen, maar een van de extra leuke dingen vond ik de lijstjes met weetjes over de zee en zeedieren die hoofdpersoon Julia bijhoudt. De fascinatie voor de natuur en bijzondere feiten deed me erg denken aan hoe ik zelf op die leeftijd was en ik vond het geweldig om al die feitjes nu op te zoeken en op te schrijven zoals Julia dat ook gedaan zou hebben. De 'echte dingen die klinken alsof ze niet waar zijn', zoals Julia ze ergens in het boek noemt, zijn realistisch en poëtisch tegelijk – eigenlijk net als de rest van het boek dus.
Dit boek is prachtig geïllustreerd door Tom de Freston. Heb je die ook gebruikt tijdens het vertalen of ben je vooral op de tekst gericht?
De illustraties zijn echt onderdeel van het verhaal, dus ik heb ze absoluut gebruikt om de sfeer nog beter op me in te laten werken en om ervoor te zorgen dat tekst en tekeningen met elkaar in overeenstemming zijn. Er zitten zelfs een paar bladzijden in het boek die doen denken aan vormgedichten; de zinnen vormen dan bijvoorbeeld samen de contouren van een haai. Dus het was essentieel om me bij de vertaling niet puur op de tekst, maar ook op het beeld te richten, zodat de Nederlandstalige lezer ook ervaart dat die twee elementen soms bijna in elkaar overvloeien.
Maria Postema is genomineerd voor de FVP voor kinder- en jeugdboeken 2024 met haar vertaling Julia en de haai van de Engelse auteur Kiran Millwood Hargrave. Alle interviews met de genomineerde vertalers worden verzameld op de website van het ILFU (Internationaal Literatuur Festival Utrecht). De prijzen worden uitgereikt tijdens het ILFU-festival, op 1 oktober.