U vertaalde in 2010 ook al de debuutroman van Paul Harding, Kwikzilver. Grijpt u bij een nieuwe vertaling ook terug op eerdere werken/vertalingen van dezelfde auteur, bijvoorbeeld om grip te krijgen op de stijl?
De twee romans van Paul Harding die ik heb vertaald, Kwikzilver (2010) en Dit andere paradijs (2023), zijn zo verschillend van stijl, thematiek en personages dat ze moeilijk zijn te vergelijken. Kwikzilver is een klein, innemend boekje, een 'familieroman' die hoofdzakelijk in modern Amerika speelt. Het is luchtig maar gevoelig geschreven, vol humor maar ook serieus. Dit andere paradijs is het mooie maar trieste verhaal van een heterogene gemeenschap van arme sloebers die in 1912 door de overheid van een eilandje voor de kust van Maine worden verdreven, ingehaald en opzijgeschoven door de geest van de 'moderne' tijd. Meestal heb ik er weinig moeite mee om me de manier van schrijven in de brontekst eigen te maken, en bij Paul Harding gaat dat tamelijk automatisch. Toen ik hem na de voltooiing van Kwikzilver in New York ontmoette, bleek meteen dat we een fijne, soepele klik hadden. Zoiets helpt enorm.
Ook bij Dit andere paradijs heeft hij zijn werk uitgebreid toegelicht. Daarbij ging het onder andere over de schijnbare tegenstellingen die ik in de brontekst had aangetroffen. Harding probeert zich te bevrijden van de dwangbuis van de aardse realiteit door feitelijkheden te verbuigen (geen deep fake, hoor). Hij vindt dat deze de omstandigheden te veel vastketenen terwijl hij ze juist naar een hoger, etherischer, universeler plan wil brengen. Zo laat hij de afstand van Apple Island naar het vasteland in het midden: de ene keer is het honderd meter, de andere keer driehonderd meter. Ik laat hem even aan het woord, uit een van zijn e-mails:
I’d be glad to look over typos and glitches. Because this manuscript choreographs so many genres, idioms, texts, and points of view, I’ve definitely had to resort a little more often to 'poetic license'. I’m restored to the spirit of fragmentary and sometimes contradictory evidence, as it were, as if the text is a varied cross section of archeological layers, which sometimes 'mysteriously' conflict with one another.
Wat was voor u de grootste uitdaging tijdens het vertalen van deze roman?
Voor mij was het wel een beetje een uitdaging om de lineaire logica op te offeren aan de vlucht van Hardings fantasie. Dat was het overigens ook om de vele Bijbelse verwijzingen, waarin ik helaas niet zo onderlegd ben, goed te krijgen.
De jury van de Filter Vertaalprijs licht de passage over de overstroming uit in het juryrapport. Springt deze passage er voor u ook uit, of is er een andere passage die u het meest is bijgebleven?
Nadat ik het stuk over de overstroming van het eiland had gelezen was ik tegelijk extatisch, leeg van uitputting en vol van bewondering: ik had het gevoel dat ik eindeloos over een achtbaan had gezwierd. In de roman versterkt deze passage de haast mythische achtergrond van het verhaal op een sublieme manier. Daarbij getuigt het ook van Hardings moed als schrijver om de lezer deze lastige, razende monoloog meteen aan het begin van het boek voor de ogen te slingeren.
Jan Fastenau is genomineerd voor de Filter Vertaalprijs 2024 met zijn vertaling Dit andere paradijs van de Amerikaanse auteur Paul Harding. Alle interviews met de genomineerde vertalers worden verzameld op de website van het ILFU (Internationaal Literatuur Festival Utrecht). De prijzen worden uitgereikt tijdens het ILFU-festival, op 1 oktober.