Uit het juryrapport: 'De Amerikaanse schrijver Reynolds haalt zijn inspiratie uit raps en poëzie, dat zie je terug in zijn taal. Dit boek heeft dus vertaaluitdagingen te over. Ghost is aan het woord en drukt zich uit in zijn eigen taal, vol slang, met een fantastisch ritme en heel streetwise. Maria Postema heeft ervoor gezorgd dat het boek in het Nederlands even heerlijk leest. De straattaal is zeer toegankelijk voor de Nederlandse lezer vertaald, het ongepolijste en het ritme van Reynolds’ taal blijft intact.'
De jury benoemt terecht de vertaaluitdagingen van dit verhaal. In dit verhaal is Ghost aan het woord, die zich uitdrukt in zijn eigen taal, vol slang, met een fantastisch ritme en heel streetwise. Waar heeft u vooral op gelet bij het vertalen van dit taalgebruik naar het Nederlands?De taal van Ghost moest echt bij hem passen, zonder ingewikkelde woorden of uitdrukkingen – geen ‘boekentaal’, maar spreektaal, zodat je echt een stoere jongen met een klein hartje tegen je hoort praten. Qua slang/straattaal probeer ik al te tijd- en regiogebonden woorden te vermijden: een woord dat voor iemand in Amsterdam op dit moment volstrekt logisch is, kan voor een lezer uit Antwerpen of Groningen onbegrijpelijk zijn, en over een jaar alweer ouderwets.
Zoals in al zijn boeken speelt Jason Reynolds ook in Ghost op een heel soepele, soms haast poëtische manier met taal, met woorden of uitdrukkingen die qua vorm erg op elkaar lijken maar iets heel anders betekenen, of die juist meerdere betekenissen hebben of thematisch aan elkaar verwant zijn. Dat probeer ik in het Nederlands uiteraard terug te laten komen, maar wel op een manier die natuurlijk aanvoelt en niet gekunsteld, zodat de tekst net zo vloeiend blijft als de Amerikaanse. Als Ghost bijvoorbeeld een in zijn eigen ogen langzame jongen uit zijn atletiekteam beschrijft, zegt hij ‘My mother could’ve probably smoked him. Mr. Charles might’ve even burned him up, and he’s like a thousand years old!’, waarbij smoked en burned up allebei een vuurconnotatie hebben. In het Nederlands is dat bij mij geworden: ‘Mijn moeder had hem vast nat kunnen laten gaan. Zelfs meneer Charles had hem misschien nog afgedroogd, en die is stokoud!’ Geen vuur maar water dus, maar wel in bewoordingen die echt bij een jongen als Ghost passen.
Om zeker te weten dat het ritme en de swingende taal van Ghost en Reynolds in het Nederlands behouden bleven heb ik bovendien het hele boek hardop voorgelezen.
Wat was het allerleukste van het vertalen van dit verhaal?
Boeken van Jason Reynolds zijn altijd ontzettend leuk om te vertalen, juist ook door de uitdagingen waar je als vertaler voor komt te staan. Het is geweldig om bij eerste lezing te denken ‘hoe ga ik dít nu weer doen?’, en dan gaandeweg steeds tot oplossingen te komen en de hoofdpersoon – in dit geval Ghost – langzaam in het Nederlands tot leven te zien komen. Ik zie het als een soort boetseren: het Nederlandse boek krijgt onder je handen vorm en je kleit net zolang door tot alles klopt. Een heerlijk proces.
In hoeverre speelt uw eigen schrijverschap een rol in uw vertalerschap?
Als vertaler sta je in dienst van de auteur die je vertaalt – mijn eigen schrijversstem speelt daarbij in principe geen rol. Het is eerder andersom: door het vertalen heb ik al doende ontzettend veel geleerd over opbouw, thema’s, personages en ga zo maar door. Vertalers beheersen hun taal door hun werk natuurlijk erg goed en kunnen snel schakelen als het gaat om bijvoorbeeld synoniemen of zinsstructuren; dat komt zeker van pas bij het schrijven van mijn eigen boeken. En in het geval van Jason Reynolds kijk ik vaak met een enigszins afgunstige blik naar het schijnbare gemak waarmee hij zulke warme en herkenbare personages creëert, met geheel eigen, maar ongelooflijk treffende beeldspraak. Studiemateriaal voor elke jeugdboekenschrijver, wat mij betreft!
Maria Postema is genomineerd voor de Filter Vertaalprijs kinder- en jeugdboeken 2023 met haar vertaling Ghost van de Amerikaanse auteur Jason Reynolds. Alle interviews met de genomineerde vertalers worden verzameld op de website van het ILFU (Internationaal Literatuur Festival Utrecht). De prijzen worden uitgereikt tijdens het ILFU-festival, op 3 oktober.