Uit het juryrapport: 'Als misschien wel alle grote schrijvers is Pirandello een meester in het boekstaven van het menselijk tekort. Scherp, maar vol mededogen beschrijft hij hoe wij kleine zielen ons in het leven staande proberen te houden. Indrukwekkend is hoeveel registers hij daarbij bespeelt, indrukwekkend is hoe zijn Nederlandse vertaalsters dat weten over te brengen. De toon van de verhalen laveert tussen absurd en serieus, tussen melancholisch en hilarisch, en telkens roepen zij die feilloos op. '
Wat was de grootste uitdaging bij het selecteren van de verhalen?
Het klinkt misschien heel prozaïsch, maar de grootste uitdaging bij het selecteren van de verhalen was toch wel de enorme hoeveelheid bronmateriaal, dik tweehonderd verhalen waaruit we er tachtig dienden te kiezen. Het lezen alleen al was een zeer tijdrovende klus. Na lezing was het zaak de verhalen te rubriceren. Vervolgens hebben we ons gefocust op verhalen met thema’s die niet al te tijdsgebonden waren en van de lezer geen uitgebreide politiek-historische voorkennis vereisten. En al zijn de verhalen in Pirandello’s woorden ‘spiegeltjes die het hele leven reflecteren’, we hebben de vrijheid genomen die waarin vrouwen al te zeer worden afgeschilderd als larmoyante, weerloze slachtoffers links laten liggen. Verder hechtten we veel belang aan de keuze van verhalen waarin Pirandello’s literaire signatuur duidelijk naar voren komt.
En de op-een-na-grootste uitdaging? Pareltjes selecteren en andere juweeltjes terzijde schuiven…
Jullie vormen al sinds 1984 een vertalersduo. Gaan jullie bij elk project hetzelfde te werk? Is er een gebruikelijke verdeling van het werk?
Bij ons eerste boek (Hoe schrijf ik een scriptie van Umberto Eco) ging Yond voortvarend van start met hoofdstuk 1 – en dat is altijd zo gebleven: Yond de oneven hoofdstukken en Patty de even. Zijn er geen hoofdstukken, dan verdelen we het boek in niet al te lange, gelijke delen: zo blijven we voeling houden met hetgeen er vóór en na ‘ons stuk’ gebeurt. Eerst vertalen we ieder ons eigen deel door, daarna volgt een tweede versie waarin we slijpen en polijsten, vragen voor de ander invoegen, uitleg geven over keuzes, uitgezochte informatie verstrekken ter voorkoming van dubbel zoekwerk, enzovoorts. In de derde correctieronde wordt de tekst van de ander gecorrigeerd, op papier, met rode pen. In potlood in de kantlijn plaatsen we overwegingen en opmerkingen. In de laatste correctieronde lezen we de tekst hardop aan elkaar voor (het oor hoort alles!) en worden de laatste correcties in blauw toegevoegd.
Hoe onderscheidt dit project zich van jullie andere projecten?
Geluksvogels telt 814 pagina’s. Dikke boeken vertaalden we wel vaker, en we weten uit ervaring dat je, als je maar gestaag doorwerkt, op zeker moment klaar bent. In het geval van Geluksvogels was echter de lengte niet zozeer een issue, als wel het feit dat het een verhalenbundel betrof.
Een gemiddeld boek heeft een begin en een eind. En tekstueel-inhoudelijke kennis die je al vertalend opdoet, kun (moet) je verderop in je vertaling wéér gebruiken, want zo ontstaat er tekstuele coherentie. In dit geval – en de impact daarvan werd ons pas gaandeweg duidelijk – moesten we tachtig keer van nul af aan beginnen, tachtig keer de toon van het verhaal zien te treffen, ons tachtig keer inleven in de personages, tachtig keer een nieuwe coherente wereld construeren. Wat hierbij hielp, was het feit dat we de verhalen in chronologische volgorde hebben vertaald, zodat we als het ware met Pirandello’s schrijfstijl meegroeiden.
Yond Boeke & Patty Krone zijn genomineerd voor de Filter Vertaalprijs 2023 met hun vertaling Geluksvogels van de Italiaanse auteur Luigi Pirandello. Alle interviews met de genomineerde vertalers worden verzameld op de website van het ILFU (Internationaal Literatuur Festival Utrecht). De prijzen worden uitgereikt tijdens het ILFU-festival, op 3 oktober.