Dit vertaalproces onderscheidt zich van eerdere vertalingen van uw hand. In tegenstelling tot volledige vertalingen van bron- naar doeltaal, lag bij dit werk een aanvullende uitdaging van de selectie van de brieven en dagboekfragmenten. Hoe ging het werk van 3500 naar 500 pagina’s en wat waren de criteria voor de selectie?
Allereerst moest er toestemming komen van Veronique de Coppet, de kleindochter van Roger Martin du Gard, om een keuze te maken uit zijn Journal I, II en III, (Gallimard 1992 en 1993). Zij stelde voor dat ik hierover met haar dochter, Béatrice Limon, in Amsterdam zou overleggen. Tijdens dit gesprek bleek dat de familie vooral vreesde dat het accent op de ‘scènes uit het huwelijk’ van RMG zou komen te liggen. Voor mij vormde dit geen belemmering, mijn keuze richtte zich op wat ik, ingebed in het wereldgebeuren, het meest typerend voor RMG vond:
- vriendschap, die hij belangrijker noemt dan liefde
- zijn werk en constante twijfel
- angst voor de dood, voortleven, niet verzuipen zonder een fles in de zee te werpen
- het ‘spinnen’(dat trage gegons van gedachten)
- zijn voorliefde om te observeren (sleutelgatkijken)
Om ook zijn eigen keuze te laten zien zijn de Souvenirs autobiographiques et littéraires opgenomen die hij schrijft als in 1955 de Oeuvres complètes in de Pléiade-reeks worden uitgegeven.
Wat was de grootste uitdaging van deze vertaling?
Om een sprekend portret te maken van deze twijfelende, nadenkende mens, die de eenzaamheid zoekt voor zijn gedachten die hij op een bijna onthutsend oprechte en meeslepende manier weet te verwoorden.
Welk(e) hoofdstuk/brief/dagboekfragment springt er voor u uit?
Misschien wel deze gedachte:
BESEF VAN DE VRIJE WIL
Parijs, 1919
Er is geen moment waarop je meer geneigd bent in je vrije wil te geloven, waarop je beter voelt dat je die bezit, waarop je hem als het ware in ogenschouw neemt, dan wanneer je een tramrails oversteekt terwijl er een tram nadert. Je ziet het gevaar, je hebt de snelheid van de tram ingeschat en je manier van lopen aangepast, je weet dat je net de tijd hebt om over te steken zonder je pas te versnellen, en je weet ook dat een flauwte van twee tellen volstaat om overreden te worden, maar je voelt je zo meester over je gedrag, zo vrij om te beslissen, zo zeker van jezelf, dat je zelfs geen hartklopping hebt.
Hoe verhoudt dit werk zich tot uw andere vertalingen. De jury noemt het een kroon op uw werk. Ervaart u dit ook zo?In november 2003 tekende ik bij Meulenhoff het contract voor de vertaling + nawoord + notenapparaat van de roman Le Lieutenant-Colonel de Maumort van Roger Martin du Gard. In mei 2009 volgden Les Thibault delen 1, 2, 3 en december 2010 Les Thibault 4, 5 en 6. Tussendoor de losstaande verhalen Confidence Africaine en La Noyade en in 2015 de volledige vertaling van Les Thibault…
En vrijwel vanaf het begin koesterde ik het plan om deze bijzondere schrijver ooit toe te voegen aan de Privé-Domein-reeks. Dus ja, inderdaad, als een kroon op het werk.
Anneke Alderlieste is genomineerd voor de Filter Vertaalprijs 2023 met haar vertaling Kijken door een sleutelgat, dagboeken en herinneringen van de Franse auteur Roger Martin du Gard. Alle interviews met de genomineerde vertalers worden verzameld op de website van het ILFU (Internationaal Literatuur Festival Utrecht). De prijzen worden uitgereikt tijdens het ILFU-festival, op 3 oktober.