Hoe gaan jullie als vertalersduo te werk? En was de verdeling vergelijkbaar met voorgaande projecten?
Dit is onze vierde Morosinotto-vertaling, en onze werkwijze verschilt per boek. Bij het eerste (Het mysterieuze horloge) worden de vier delen telkens verteld vanuit een andere hoofdpersoon, en daarvan namen we er ieder twee voor onze rekening. Het tweede boek bestaat uit dagboekaantekeningen van een tweeling, waarbij Manon de stem van Nadja vertolkte en Pieter die van Viktor. Bij het derde boek had Pieter meer tijd, dus hij deed al het opzoekwerk en het leeuwendeel van de vertaling, terwijl Manon een klein deel vertaalde en de eindredactie deed. Bij De allergrootste gingen we hetzelfde te werk. Bij aanvang hebben we samen alvast een eerste vertaling gekozen voor namen en andere veelvoorkomende termen, al waren er veel die gaandeweg toch weer veranderden. En verder hadden we voortdurend overleg.
Welk van de uitdagingen die door de jury werden genoemd was voor jullie het grootst voor dit project?
Uit het juryrapport: 'Niet alleen qua omvang is dit boek een vertaaluitdaging; ook het vele piratenjargon, de poëtische namen van de tientallen personages (Dansende Lotus, Schim in de Nacht, Stalen Kolos) en de Chinese tijdsaanduidingen vragen om grondige verdieping in de achtergronden van deze verhaalwereld. Er is topografische kennis, nautische kennis, kennis van piraterij, historische kennis van het oude China met haar eigen maateenheden, kleding, eetgewoonten en tijdsaanduidingen, en een grote talige lenigheid nodig om het verhaal van deze vertelkunstenaar goed over te zetten.'
Dit verhaal is gebaseerd op het leven van de vrouwelijke piraat Ching Shih en speelt in Kanton, 1770. We hadden het voordeel dat Nederland destijds een van de weinige landen was die in Kanton met China mochten handelen. Op internet vonden we een prent van de Dertien Factorijen, een oude plattegrond van de stad en reisverslagen uit die tijd.
Andere dingen vind je niet zomaar online en daarvoor hadden we dus experts nodig. Voor de benamingen van de gevechtstechnieken bijvoorbeeld raadpleegden we een bevriende sifu, die onder andere mailde: "Dao staat voor zwaard (hertenhoorn), maar de mooiste naam vind ik maansikkelmessen (spreekt meer tot de verbeelding!). Patronen zijn vastgestelde techniekreeksen. In een gevecht kun je echter geen vastgestelde techniekreeks volgen, tenzij het een oefengevecht is. In een echt gevecht kun je het zien als grootmeesters die anticiperen op de technieken van de ander. Dit 'automatische' denkspel is te vergelijken met schaken, alleen heb je bij schaken denktijd en hierbij niet. Toch, omdat je wilt onderstrepen dat het iemand is die op hoog niveau van wanten weet, is 'zetten' de beste vertaling."
Kijk, daar heb je wat aan!
Wat onderscheidt dit werk van andere vertalingen die jullie samen hebben gemaakt?
In welk land of in welke periode zijn boeken zich ook afspelen (bijvoorbeeld Louisiana 1900, Leningrad 1941 of Lima 1986), Morosinotto heeft de gave om je direct het verhaal in te sleuren. Voor je het weet leef je enorm mee met de hoofdpersonen. Dat geldt zowel voor kinderen als voor volwassenen, en zeer zeker ook voor ons als vertalers. En doordat deze roman ook nog eens twee keer zo dik was als zijn eerdere boeken hebben we heel lang samengeleefd met Yu. Het bijzondere was ook dat het boek niet een kort tijdsbestek beslaat, maar een heel leven: we zien Yu als klein meisje, als puber, als jonge vrouw, als moeder… We hadden het heel vaak over haar, tijdens onze vele wandelingen, onder het eten… zeker nu onze kinderen alle vier de deur uit zijn wordt zo’n personage echt een soort huisgenoot. Het voelt dan ook helemaal niet alsof we het steeds over werk hebben, eerder over iemand die ons allebei dierbaar is.
Pieter van der Drift en Manon Smits zijn genomineerd voor de Filter Vertaalprijs kinder- en jeugdboeken 2023 met hun vertaling De allergrootste van de Italiaanse auteur Davide Morosinotto. Alle interviews met de genomineerde vertalers worden verzameld op de website van het ILFU (Internationaal Literatuur Festival Utrecht). De prijzen worden uitgereikt tijdens het ILFU-festival, op 3 oktober.