In 1973 publiceerde Roland Barthes het korte, maar spraakmakende essay Le Plaisir du texte. Daarin probeerde hij, zoals blijkt uit interviews die hij toen gaf, het esthetisch genieten bij het lezen van een tekst in ere te herstellen, terwijl de toenmalige (linkse) literaire kritiek dit ‘genoegen’ afdeed als een gedateerde, decadente, ‘rechtse’ waarde. In zijn essay maakte Barthes verder een onderscheid tussen plaisir – dat je bijvoorbeeld aan het lezen van een gecanoniseerd werk uit de wereldliteratuur kunt beleven – en jouissance, ‘genot’ dus. Deze laatste ervaring, die hij conform de tijdgeest in onverholen seksuele termen beschreef, was volgens hem voorbehouden aan het lezen van volstrekt vernieuwende teksten. Dat kwam helaas, zo gaf hij toe, zeer zelden voor.
Gezien de diepe verwantschap tussen lezen en vertalen is het verleidelijk om je af te vragen of er ook sprake kan zijn van een ‘plezier van het vertalen’. Of het onderscheid tussen ‘genoegen’ en ‘genot’ in dit verband nog relevant is, moet nog blijken. Maar hier dienen andere zaken uit elkaar gehouden te worden. Het begrip ‘vertaalplezier’ kun je op verschillende manieren opvatten. Je kunt als – min of meer deskundige – lezer van vertalingen genieten terwijl je kennisneemt van andermans vertaalwerk. Dat hebben we allemaal wel eens meegemaakt: je leest een uit het Turks, Hebreeuws, Japans of Hongaars vertaalde roman en krijgt daarbij de indruk dat je de bewoordingen van de auteur rechtstreeks en ongefilterd kunt proeven, tot je even stilstaat bij de gedachte dat je in feite de woorden van de vertaler leest. Als ik in een recensie van een buitenlands boek de zoveelste lofzang lees op de ‘prachtige stijl’ van de auteur moet ik daar altijd aan denken. Maar je kunt ook als vertaler plezier beleven, en dan weer op drie manieren: je kunt plezier beleven aan de te vertalen tekst (de brontekst), aan de handeling van het vertalen zelf (de transformatie), of aan de vertaalde tekst (het resultaat).