‘Hoe voelt het nou om een bedreigde diersoort te zijn? Want door AI1 dreigen vertalers toch een beetje overbodig te worden.’ Zo luidde de eerste vraag die moderator Bert Bouma me stelde, toen ik onlangs deelnam aan een panel over AI tijdens de jaarvergadering van Lira. Die vraag lijkt niet onlogisch nu gerenommeerde uitgevers de eerste PEMT-vertalingen2 op de markt brengen, overigens zonder expliciet te vermelden dat het om door AI gegenereerde vertalingen gaat (met de kanttekening dat het momenteel vooral nog om specifieke genres gaat, zoals romantische fictie). Ik antwoordde dat machinevertalingen niet iets van vandaag of gisteren zijn, dat er al sinds de Koude Oorlog aan dit idee gewerkt wordt, dat de resultaten tot nog toe te wensen overlaten en: dat menselijke controle absoluut noodzakelijk blijft. Later in het gesprek kon ik nog iets kwijt over de grootschalige inbreuk op het auteursrecht door de techbedrijven en het enorme energieverbruik dat met AI gemoeid gaat. Maar alles bij elkaar voelde het achteraf nogal onbevredigend. Waarom ging ik mee in het frame van de bedreigde diersoort en beet ik niet meer van me af? Waarom hebben mensen de neiging om zich zo snel gewonnen te geven? Waarom worden bezwaren zo makkelijk weggewuifd? Want er valt nogal wat af te dingen op het beeld dat ons door grote techbedrijven wordt voorgespiegeld: AI is de toekomst, de toekomst is AI.
OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT (met Microsoft als grootste investeerder), schrijft in zijn charter:
OpenAI’s mission is to ensure that artificial general intelligence (AGI) – by which we mean highly autonomous systems that outperform humans at most economically valuable work – benefits all of humanity.
Hoe ze dat voor zich zien, dat we er allemaal beter van worden terwijl we tegelijkertijd overbodig worden, wordt nergens concreet uitgelegd. Ze lijken woorden als ‘humanity’ en ‘public’ slechts te gebruiken om hun product te verkopen.
Ik krijg een déjà-vugevoel. We hadden immers al onze ziel verkocht aan de Googles van deze wereld in ruil voor gratis diensten.