In een artikel over tuinen uit 2007 maakt de landschapsarchitect Bernard St-Denis nogal een punt van de rijkdom, conceptueel en anderszins, van een friche, een braakliggend stuk terrein. Waar je met enige rechtvaardiging kan stellen dat tuinen een ontkenning van ‘de natuur’ zijn, in de zin dat ze een onnatuurlijke orde scheppen en vaak zelfs de aanwezige ‘natuur’ eerst vernietigen om die te vervangen door verwijzingen naar een natuur, daar is het braakland een bevrijdende ruimte die het beste past bij onze tijd. Traditionele opvattingen van tuinarchitectuur streven naar bevriezing: de tuin mag niet wezenlijk veranderen. Braakland gooit die conventies overhoop, maar vooral verleidt braakland ons tot het accepteren van een versie van de natuur die meer in overeenstemming is met (excuus voor het academisch jargon) ‘de huidige onontbeerlijke en onvermijdelijke ethische standpunten met betrekking tot onze relatie met de natuur en onze methoden van productie en consumptie’. St-Denis leent hier nadrukkelijk van de Franse tuin- en landschapsarchitect Gilles Clement (1943), die een pleidooi heeft gehouden voor tuinen die bestaan bij de gratie van minimale ingrepen. Zo kunnen ‘exoten’ (of ‘verwilderde’) en inheemse planten samen bezitnemen van een plek die permanent in verandering is. Braakland is nadrukkelijk niet ‘netjes’, niet het resultaat van kunstgrepen en dus niet het resultaat van een gevecht met de natuur.
Daaraan moest ik denken bij het lezen van een reeks overpeinzingen door de Japanse dichter Itō Hiromi (1955). Zij schreef die in de loop van 2012 voor een tijdschrift en twee jaar later werden de stukken gebundeld. In een parlandostijl meandert Itō’s geest vrij associërend en herinnerend langs tuinen en planten die zij in haar leven is tegengekomen. Meer dan een kwart eeuw geleden verhuisde ze naar Zuid-Californië, ‘op een halfuur van de grens met Mexico’, en sindsdien pendelt zij heen en weer tussen de Amerikaanse westkust en Zuidoost-Japan, waar haar ouders gingen wonen.