Hoe vertaal je de woorden ‘mythologie blanche’ uit het Frans? ‘La mythologie blanche’ is de titel van een van de tien beschouwingen uit Jacques Derrida’s essaybundel Marges de la philosophie, waarvan ik de Nederlandse vertaling heb mogen verzorgen. Het lijkt een simpele vraag: Hoe vertaal je ‘La mythologie blanche’? – en uiteindelijk zal daar ook een ogenschijnlijk simpel antwoord op komen. Maar daarvoor was wel een lange omweg nodig. Die had niet alleen te maken met de moeilijkheden waarmee elke vertaler te maken krijgt. Ook Derrida’s specifieke opvattingen over wat een taal eigenlijk is speelden daarin een rol. En als je een tekst overzet van de ene taal in de andere moet je terdege rekening houden met wat die tekst zelf zegt over taal: het medium waarin het hele proces zich ontvouwt.
Over het algemeen, zo stelt Derrida keer op keer vast, lijkt ook de vraag wat taal is heel simpel te beantwoorden. Vraag mensen ernaar en vrijwel steeds zal het antwoord zijn dat woorden, de bouwstenen waaruit de taal is opgebouwd, louter verwijzingen zijn naar specifieke dingen in de werkelijkheid. ‘Dit stoplicht is rood,’ zegt de agent, en ja, daar zien wij een stoplicht en zien we ook iets roods. Zodra dat inzicht tot stand is gekomen zijn woorden eigenlijk overbodig geworden. We zíén nu wat de agent eerder al zag, wat hij ons dóét zien, en met het daarmee doorgebroken besef dat we een verkeersregel hebben overtreden kan nu de bon wegens door-rood-licht-rijden worden uitgeschreven.