‘Hoe zeg je “spreek”?’
Obelix in Asterix en Cleopatra
In 2016 hield de betreurde Janet Malcolm (1934–2021) een pleidooi tegen een hervertaling. The New York Review (waarvan het blijkbaar al decennia niet de bedoeling is expliciet te zeggen dat-ie ‘of Books’ is) opende eind juni van dat jaar met een intrigerende verdediging door Malcolm van een oude vertaling van Anna Karenina. Zij fulmineerde in haar essay ‘Socks’ tégen de recente vertaling (2014) van het boek door het duo Richard Pevear en Larissa Volokhonsky. Let wel: de door haar geprezen Engelse versie van Tolstojs roman door Constance Garnett (1861-1946) dateert van 1901! Iedere generatie een eigen vertaling van klassiekers: dat is een goed argument voor uitgevers om hervertalingen te laten maken, maar het is ook een mooi excuus om elke keer weer dat debat te beginnen over smaak en iets dat we maar getrouwheid zullen noemen. Voor literatuur zonder plaatjes ken ik in Nederland niet echt echo’s van Malcolms stelling dat vroeger beter was. Is er iemand die openlijk de Russische schrijvers van Charles B. Timmer verkiest boven die van Aai Prins of Froukje Slofstra?
In de wereld van literatuur mét plaatjes kent Malcolm hier dan wel weer veel medestanders. Strip heeft ook klassiekers die hervertalingen ondergaan. Die kunnen trouwer zijn aan het origineel en toch tranen van verlies oproepen. Kuifje, Asterix en Obelix, Lucky Luke: allemaal kennen zij heruitgaven in nieuw Nederlands. Blijkbaar vonden de uitgevers het tijd voor frisse taal.