Sinds de vertaalkwestie rond Amanda Gorman voor opschudding zorgde in de kleine wereld van de literatuur, staan zaken als de identiteit van vertalers, diversiteit en vertegenwoordiging duidelijker op de agenda, en dat is maar goed ook. De geschiktheid van Marieke Lucas Rijneveld – aanvankelijk voorgesteld als Gormanvertaler in het Nederlands – werd destijds niet alleen in twijfel getrokken omdat zij geen ervaring had met (literair) vertalen, maar ook vanwege haar witte identiteit. De meningen waren verdeeld: sommigen zeiden dat een zwarte auteur door een persoon van gelijkaardige origine, dus een auteur of vertaler van kleur, vertaald zou moeten worden, terwijl anderen beweerden dat de identiteit van de vertaler geen rol zou moeten spelen. Dit laatste was bijvoorbeeld de opvatting van de Catalaanse vertaler Victor Obiols: als hij Gorman niet mocht vertalen omdat ze een zwarte, Amerikaanse vrouw uit de eenentwintigste eeuw is, zou hij ook Homerus of Shakespeare niet kunnen vertalen omdat hij geen Griek of Engelsman uit de oudheid of de zestiende eeuw is.
Maar in tegenstelling tot Rijnevelds toelichting bij haar gracieuze terugtrekking uit de vertaalopdracht, vind ik het argument van Obiols niet overtuigend, want hij lijkt een belangrijk punt over het hoofd te zien. Kort en krachtig gezegd gaat het over vertegenwoordiging en diversiteit, of liever, het gebrek daaraan in onze nog kleinere wereld van het literair vertalen. Ikzelf vind niet dat Obiols of een andere mannelijke vertaler Gormans werk niet zou mogen vertalen. Integendeel, iedereen zou een kans moeten krijgen om willekeurig welk werk te vertalen, maar dat is precies het punt. De praktijk leert namelijk dat sommigen zulke kansen vaker krijgen dan anderen, en dáár moet verandering in komen. Ik ben trouwens niet de enige die dat vind: om meer kansen voor jonge vertalers werd gevraagd in het eerste jongevertalersnummer van Filter (27:2; zie ook de correspondentie tussen Verhoef en Naaijkens uit 2021); om meer kansen voor mensen van kleur, mensen met een migratieachtergrond vraagt onder meer Maraşlıgil in haar artikel ‘Uncaring’ (2021); en in cultuurcentrum De Balie vond 6 september jl. onder de titel ‘Diversiteit in de letteren: de vertaalslag’ een debatavond plaats over het inclusiever maken van de vertaalpraktijk. Kortom: er wordt in bredere zin om betere vertegenwoordiging in de literatuur en het literair vertalen gevraagd.