Elke twintig minuten sterft er een soort uit, zo was gisteren weer eens te horen op de radio. Als we het tij willen keren, moeten we elk onze kleine ecologische bijdrage leveren. Aan goede bedoelingen ontbreekt het niet, maar de strijd lijkt hopeloos zolang het systeem – onze laat-kapitalistische economie – niet eerst fundamenteel verandert. Blijft zo’n verandering uit, dan zullen de bijen en hommels tot de eerste behoren die het loodje leggen, met alle rampzalige gevolgen van dien.
In een column naar aanleiding van het laatste Vertaalpleidooi (2019) vergeleek Abdelkader Benali vertalers met bijen. Vertalers zijn de kruisbestuivers die het literaire ecosysteem levend houden, maar ook hun cruciale rol wordt vaak onvoldoende erkend en opgemerkt. Het bewustzijn groeit wel, maar ook in dit geval lijkt het systeem te weinig en te traag te veranderen, ondanks alle stemmen die er opgaan en alle initiatieven die er worden ontplooid om vertalers de plaats en erkenning te geven die ze verdienen en de (bio)diversiteit te vergroten.
Neem de vier jonge redacteurs die dit themadeel van Filter samenstelden. Alle vier profiteerden ze van een uitstekende vertaalopleiding, werden ze bekroond met een talentbeurs en op weg geholpen met allerhande talentontwikkelingsprogramma’s en mentoraten. En toch: één van ons heeft nooit de financiële ruimte gehad om aan een vertaalcarrière te beginnen, nummer twee verruilde het onzekere vertalersbestaan voor een vaste baan en nummer drie staat op het punt diezelfde keuze te maken. Nummer vier vertaalt vooralsnog stug door. Van de vier kruisbestuivers is er dus in ons geval nog één over. Wij zijn niet de enigen die het zo vergaat, om ons heen zien we regelmatig hetzelfde gebeuren.
Staan we dan aan de vooravond van de massa-extinctie, ook op literair gebied? Voor de zekerheid vroegen we een aantal ambitieuze jonge vertalers alvast hun memoires te schrijven. Aangezien ecologische vraagstukken zich niets aan landsgrenzen gelegen laten liggen, staken we ons licht niet alleen op in Nederland en Vlaanderen, maar ook in ons omringende Europese landen. Hoe en waarom ben je begonnen met literair vertalen, vroegen we, en vooral ook: hoe staat het ervoor met je arbeidsomstandigheden? Hoe zie je de toekomst, en denk je dat je blijft vertalen?