May You Live in Interesting Times
Woensdag 10 januari 2018
Het vertaaljaar begint dwaas. Het is amper 10 januari 2018 of ik val al met mijn neus in de boter: ‘Als ze konden, zouden uitgeverijen het vertaalwerk aan Google Translate uitbesteden (lacht),’ aldus Murakamivertaler Luk Van Haute, ‘soms denk ik: zal ik maar weer handleidingen voor stofzuigers gaan vertalen? (lacht)’. Hij beklaagt zich over dodelijke deadlines en gebrekkige vertaling in een artikel waarin Vlaamse vertalers aan het woord komen. De industrie rukt op. Intussen kijken we met z’n allen naar Netflix, dat steeds meer series in andere talen dan het Engels laat produceren: globalisering zorgt niet alleen voor eenheidsworst en -taal. ‘Nu maar hopen dat de ondertitelaars deze globalisering kunnen bijbenen, of liever: dat Netflix daar niet op gaat bezuinigen.’ Maar we zijn nog even in België, waar we gaan meeleven met de Rode Duivels op weg naar het WK in Rusland. Er is een heus WK-lied gemaakt door Tom Waes: ‘Dva vodka’ heet het (een remake van zijn ‘Dos cervezas’). Waes zingt het lied met een berenmuts op z’n hoofd (zie verder YouTube voor danshoudingen, gebaren & andere eigenaardigheden). Ilka de Bisschop meldt dat de drie Russische woorden die Waes gebruikt alle drie verkeerd zijn. ‘Dva vodka spasiba’: spasiba is niet ‘a.u.b.’ maar ‘dank u wel’; wodka is een vrouwelijk woord, dus je moet ‘dvje’ zeggen; en na ‘dvje’ moet een genitief volgen: ‘vodki’ dus. Google Translate kan dit beter, zegt ze. De zanger, desgevraagd: ‘We beseffen dus wel dat het niet klopt. Het bekte gewoon beter. Er is over nagedacht. We wilden een onnozel liedje. En hoe onnozeler iets moet zijn, hoe langer je erover moet nadenken.’ Het lijkt erop dat ‘May You Live in Interesting Times’ het thema van de 58ste Biënnale in Venetië (2019) gaat worden: ‘De manier waarop misverstanden, vertaalongelukken en nepnieuws de komende decennia gevolgen kunnen hebben,’ daar zal het over gaan. Voor de goede orde: we hebben onze borst al enkele decennia lang natgemaakt, maar verwelkomen uiteraard de geruststellende boodschap dat we in interessante tijden leven.