Schrijvers die hun werk zelf vertalen vormen een tamelijk beperkte groep en hun meertalige oeuvre is een fascinerend onderzoeksobject zowel voor letterkunde als voor vertaalwetenschap. Even fascinerend voor beide studiegebieden is de samenwerking tussen deze schrijvers en andere vertalers.1 Een van de uitdagingen hierbij is het gebrek aan archiefmateriaal dat met het vertaalproces te maken heeft. De redenen die hiervoor soms gegeven worden, lopen uiteen – omdat vertalingen door de maatschappij vaak als een ‘afgeleide’ worden beschouwd en daardoor als minder origineel of belangrijk of omdat bij vertalingen meer belang wordt gehecht aan het eindresultaat dan aan het werk dat eraan voorafgaat (zie Munday 2013: 28; Durand-Bogaert 2014; Cordingley & Montini 2015: 6-7). Maar zelfs het meest volledige archief maakt het niet altijd mogelijk om te onderscheiden wat nu precies de rol is geweest van de zelfvertaler en wat de rol van de extra vertaler.
Onze casestudy betreft het werk van de Ierse auteur Samuel Beckett. Als tweetalig auteur schreef hij zowel in het Frans als in het Engels, bovendien vertaalde hij in beide richtingen. Minder bekend en minder bestudeerd is zijn samenwerking met andere vertalers van zijn werken. In dit artikel lichten we de twee soorten vertalingen toe: ten eerste bespreken we het geval van de samenwerking tussen Beckett en Pierre Leyris aan de vertaling in het Frans van het toneelstuk Krapp’s Last Tape (1958). Hierbij biedt de publicatiegeschiedenis van de vertaling een interessant en duidelijk inzicht in het verloop van deze samenwerking. Vervolgens bespreken we de nauwe, langdurige en zeer productieve samenwerking tussen Beckett en zijn vaste Duitse vertalers Erika en Elmar Tophoven. In dit geval is de uitdaging om precies te bepalen wat de inbreng van Beckett was in het vertaalproces, omdat in het bestaande archief de grenzen tussen de ‘agency’ van de auteur en die van de vertaler(s) niet altijd duidelijk te trekken vallen.