Op 4 januari dit jaar ging de WCS-groep, die zichzelf op zijn website aanprijst als ‘leaders in language’, failliet. Deze groep bestond uit twaalf commerciële bemiddelaars in de tolk- en vertaalsector (zie de lijst onder dit artikel) en SIGV BV, een opleidingsinstituut voor juridische vertalers en tolken. Bij een schademeldpunt, ingesteld door het Nederlands Genootschap van Tolken en Vertalers (NGTV), hebben zich nu ongeveer honderd vertalers en tolken gemeld met financiële schade ten gevolge van dit groepsfaillissement. Deze tolken en vertalers zitten met onbetaalde facturen en hebben geld neergelegd voor cursussen en examens die niet plaatsvinden. Er is een totale schade gemeld van zo’n 155.000 euro, gemiddeld circa 1500 euro per tolk of vertaler, en de bedragen lopen nog op. Het leidde tot een actie op sociale media onder de hashtag #PayTheDebt.
Wilkens BV, een van de bedrijven die deel uitmaakte van WCS, meldt op zijn website een ‘exciting development’: het bedrijf hoort nu bij de Powerling-groep, een van oorsprong Franse multinational in de vertaalindustrie. Powerling laat op zijn website weten dat het zes voormalige WCS-bedrijven heeft overgenomen.1 De firma KTV Toetsing heeft aangekondigd SIGV BV over te nemen.
Slator, dé wereldwijde nieuwssite van de vertaalindustrie, heeft aan Powerling gevraagd of het bereid is de aansprakelijkheid van de failliete WCS-groep op zich te nemen. Het antwoord was: ‘Powerling begint aan een nieuw, fris hoofdstuk in de Benelux.’ Dat is een heel fruitige manier om nee te zeggen, lijkt me. De vertalers en tolken kunnen waarschijnlijk niet rekenen op hun geld. WCS noemt op zijn site ‘responsability and respect’ als kernwaarden, maar van dat verantwoordelijkheidsbesef is tot nu toe dus niet veel merkbaar voor de gedupeerde vertalers en tolken. Het is nog de vraag of de curator zal besluiten de claims van de gedupeerde tolken en vertalers in te willigen, maar die kans schijnt klein te zijn omdat andere schuldeisers voorrang hebben.
Cybernetische levensvormen en renteloze leningen
Misschien kan het zware weer waarin deze bedrijven terecht zijn gekomen deels worden verklaard door de snel oprukkende vertaalcapaciteiten van kunstmatig intelligente, cybernetische levensvormen als Google Translate of Deepl.com. Zelfs de gratis versies van deze vertaalprogramma’s geven soms al een redelijke vertaling, zeker Deepl. Alleen moet je af en toe een vertaalfout voor lief nemen. Natuurlijk beseffen veel opdrachtgevers dat je niet blind op AI kunt vertrouwen. Daarom krijgen vertalers, waaronder ook de auteur van dit stuk, steeds vaker verzoeken om door AI gemaakte vertalingen na te kijken en te corrigeren; uitermate geestdodend werk, zo nu en dan verluchtigd door hilarische vertaalfouten. Het schijnt de nieuwe realiteit te zijn in de ‘vertaalindustrie’. Ik mag hopen dat dit niet geldt voor vertalingen van computergames of literatuur. Die worden ‘creatieve vertalingen’ genoemd. Maar is niet alle vertaalwerk in zekere mate creatief?
Uit een goed gedocumenteerde LinkedIn-post van Loek van Kooten, die met kennis van zaken de boekhoudingen van de WCS-bedrijven heeft bekeken, blijkt echter dat de faillissementen niet in de laatste plaats zijn veroorzaakt door de verstrekking van omvangrijke renteloze leningen aan de directeur van Peat Holding BV, een ander bedrijf van de groep, dat ook failliet is. Uit de KvK-gegevens van Peat Beheer blijkt dat zeven vertaalbureaus van de WCS-groep in 2021 circa 13,9 miljoen euro en in 2022 bijna 15,6 miljoen in de vorm van renteloze leningen hebben verstrekt aan de directeur van Peat Holding BV.
Het NGTV heeft te kennen gegeven een eventuele klacht van de Europese afdeling van de Internationale Federatie van Vertalers (Fit Europe) tegen de WCS-groep te zullen steunen: ‘Als Fit Europe, mede op basis van informatie van het NGTV, besluit tot het indienen van een klacht bij de B Corp, een organisatie die staat voor een inclusieve, rechtvaardige en duurzame economie, zal het NGTV die steunen.’
Verkwanselde kwaliteit
De Stichting Instituut Gerechtstolken en Gerechtsvertalers (SIGV) was in 1988 opgericht door het toenmalige Nederlands Genootschap van Vertalers (NGV) en mensen die werkzaam waren in de rechterlijke macht, met het doel om de kwaliteit van juridische vertalingen en vertolkingen te verbeteren. De SIGV ontwikkelde cursussen en opleidingen tot juridisch tolk en juridisch vertaler voor maar liefst 20 talen, waar veel gebruik van werd gemaakt. De stichting heeft een belangrijke rol gespeeld bij het opleiden en bijscholen van vertalers en tolken voor rechtbanken, advocaten en notarissen, en werd door alle betrokkenen en hun juridische afnemers hoog gewaardeerd. In de opleidingen en cursussen werd aandacht geschonken aan onderwerpen als de werking van het recht in verschillende taalgebieden, juridische terminologie, tolken voor de rechtbank, enzovoorts. De SIGV ontving dan ook terecht overheidssubsidie. Maar die werd in de eerste jaren van het nieuwe millennium afgebouwd.
De SIGV kreeg zo’n goede naam dat alumni, en anderen, deze gingen vermelden in de namen van hun vertaalbureaus. Zo ontstonden de Vereniging van SIGV-gerechtstolken en -juridisch vertalers en de SIGV-coöperatie. Daarnaast werd in 2013, toen de grote stroom vluchtelingen uit Syrië op gang kwam, SIGV BV opgericht. Dit bedrijf verzorgde opleidingen sociaal tolken, eerst vooral Arabisch en later ook Pools en Farsi. De BV, zo was de verwachting, zou kunnen zorgen voor de financiële stabiliteit van de stichting SIGV: broodnodig nu de subsidie was weggevallen. De stichting hield zich intussen nog steeds bezig met de kernactiviteiten: opleidingen juridisch tolken en vertalen.
In 2020 verkochten de eigenaars van SIGV BV het bedrijf aan de WCS-groep. Het aanbod van WCS leek aantrekkelijk omdat WCS kon zorgen voor de salarisadministratie, systeembeheer, et cetera. WCS zou zo de stichting SIGV ondersteunen, financiële stabiliteit bieden, kortom: nieuw leven inblazen. In 2021 werden de bestuurders van de stichting echter plotseling ontslagen: de bestuursleden van WCS namen het bedrijf helemaal over. Het jaar daarop daalde het onderwijsaanbod van de stichting drastisch, van 20 naar 3 talen, en het aantal cursisten van ongeveer 90 naar ongeveer 30. Het secretariaat werd overgeheveld naar WVS en was niet meer telefonisch bereikbaar. Bezwaarschriften werden niet meer doorgestuurd naar de examencommissie van de SIGV en de medewerkers van het SIGV-secretariaat werden achter de papierversnipperaar gezet om het archief te versnipperen.
De Stichting werd bij bestuursbesluit in de BV opgenomen en de medewerkers werden ontslagen. Docenten hoorden niets meer van SIGV. De opleiding sociaal tolken werd voor een hogere prijs en met de helft van de college-uren aangeboden. Toen uiteindelijk het faillissement van WCS dreigde, werden de praktijkexamens een dag van tevoren afgezegd en konden de cursisten hun studies niet afmaken.
Op de website van de stichting is te lezen dat de brokstukken van de SIGV inmiddels zijn overgedragen aan KTV, een gespecialiseerde cursusaanbieder die een doorstart voorbereidt.
Commerciële chaos
Deze chaos van omvallende bedrijven, gegoochel met investeringen, renteloze leningen aan directeuren en doorstarten maakt wederom duidelijk dat uitbesteding van tolk- en vertaaldiensten voor de overheid in geen geval plaats zou moeten vinden via commerciële bemiddelaars. Dit model staat de stabiele levering van kwalitatief goede tolk- en vertaaldiensten aan rechtbanken, overheden, zorginstanties, advocaten, et cetera overduidelijk in de weg. De overheid is best zelf in staat om te zorgen voor doelmatige inhuur van tolk- en vertalers, op individuele basis, met oog voor kwaliteit, tegen eerlijke vergoedingen en met respect voor tolken en vertalers. De schade voor de overheid was ditmaal gelukkig beperkt, want voor zover mij bekend had geen van de bedrijven van WCS een overheidscontract. Overigens wordt op sociale media ook gezegd dat WCS veel had geïnvesteerd om mee te dingen naar uitbestedingen van overheden. Deze inspanning was zonder resultaat gebleven, en dat zou mede oorzaak kunnen zijn van de faillissementen.
De overheid heeft tijdens deze faillissementsgolf geen vinger uitgestoken om de stichting SIGV te redden. Deze stichting leverde een essentiële bijdrage aan het goede functioneren van de rechtsstaat. De minister van Justitie beschouwt het als haar taak om de rechtsstaat te ‘koesteren, verdedigen en versterken’, zoals ze het uitdrukt op de website van het ministerie. Maar haar ministerie heeft toegestaan dat de SIGV zo ernstig in gevaar is gebracht dat ze nu ernstig gewond op de IC ligt. Het ministerie heeft twintig jaar geleden de subsidie ingetrokken en vervolgens werkeloos toegekeken hoe de stichting én de BV SIGV werden verkwanseld. Je zou bijna vermoeden dat het ministerie helemaal niet is geïnteresseerd in de kwaliteit van juridische vertolkingen en vertalingen, zelfs als die worden gemaakt voor de rechterlijke macht en haar eigen autoriteiten.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid en WCS hebben niet gereageerd op een verzoek om een inhoudelijke reactie op dit stuk.
Anette van de Loo, oprichter en operationeel directeur van Powerling, reageert als volgt:
Ik wil graag benadrukken dat wij uw overwegingen bij het schrijven van dit stuk zeer goed begrijpen. Zoals we bij verschillende gelegenheden hebben aangegeven, betreuren we het zeer dat veel vertalers die door WCS zijn ingehuurd, door het bedrijf zijn gedupeerd en niet voor hun inspanningen zijn beloond. We hebben contact opgenomen met deze vertalers – op LinkedIn, onze website en via persoonlijke e-mails – om te zien of we een werkrelatie kunnen opbouwen die gebaseerd is op vertrouwen en samenwerking. Inmiddels werken we inderdaad met een groot aantal van deze professionals samen. Ik geef er de voorkeur aan niet in te gaan op de details van uw stuk, maar wij onderschrijven uw kritiek op de manier waarop WCS is omgegaan met deze grote groep vertalers. Dat strookt op geen enkele manier met de kernwaarden van Powerling.
Noot
1 Duo Vertaalburo, Wilkens, Crosslang, Data Concept Technology, Bothof, Vertaalbureau L&L.
Lijst failliet verklaarde bedrijven
Business Translation Services (BTS, HearHear Tolkdiensten)
Cerasus BV
Data Concept Technology BV
Duo Vertaalbureau (handelend als WordHouse)
HearHear Tolkdiensten BV
Intrados BV
L&L Documentation and Translation BV
Peat Beheer BV
SIGV BV
Tolkennet BV
Vertaalbureau Bothof BV
Wilkens BV
WordHouse BV