Weten we wel zo zeker dat dit boek vóór deze vertaling al bestond, vraagt de jury van de Filter Vertaalprijs 2019 zich af. ‘Geen enkele tekst is in steen gebeiteld, maar zowel door de grote afstand in tijd en ruimte als door de volstrekt losse vorm heeft dit Hoofdkussenboek van een tiende-eeuwse Japanse hofdame de vertaler gedwongen tot een ongekende vrijheid – die uiteraard niets anders wil zijn dan trouw, juist wanneer de toon zo mooi nonchalant hedendaags klinkt en we het gevoel hebben dat het boek nog maar gisteren is geschreven.’ Jos Vos zorgde voor een unieke leeservaring, een feest van taal en levenskunst, een vertaalprestatie van groot formaat.
De Filter Vertaalprijs 2019 is toegekend aan Jos Vos voor Het hoofdkussenboek van Sei Shōnagon (Athenaeum – Polak & Van Gennep, 2018). Dat is zojuist op Wereldboekendag 23 april 2018 bekendgemaakt tijdens een feestelijke bijeenkomst in Houtzaagmolen De Ster te Utrecht. De organisatie was in handen van Het Literatuurhuis Utrecht in samenwerking met Stichting Filter.
Het hoofdkussenboek is geschreven door een levenslustige en bijdehante vrouw aan het hof van keizerin Teishi in de toenmalige hoofdstad, het huidige Kyoto. Het werd vooral overgeleverd via vertalingen in het Engels en is nu – na al die eeuwen – voor het eerst rechtstreeks uit het Japans in het Nederlands vertaald. Het is een canoniek, verrassend modern werk met veel aandacht voor het alledaagse maar elegante hofleven, de kleding die de hovelingen dragen en de avontuurtjes die zij beleven. Hofdame Sei Shōnagon doet overal volop aan mee. Deze ongekuiste versie is gebaseerd op de meest gezaghebbende Japanse editie en bevat niet eerder vertaalde fragmenten. Jos Vos voegde er een korte, geest en zintuigen prikkelende inleiding aan toe.
Het prijzengeld van de Filter Vertaalprijs (€10.000) werd dit jaar ter beschikking gesteld door de gerenommeerde uitgeverijen Ambo|Anthos, Atlas Contact, Cossee, De Bezige Bij, Lebowski, Podium, Singel Uitgeverijen, Vantilt, Van Oorschot en Wereldbibliotheek. Zij willen, samen met enkele anonieme begunstigers, op deze manier bijdragen aan een grotere maatschappelijke waardering voor uitzonderlijke vertaalprestaties zoals die sinds 2007 jaarlijks door Stichting Filter onder de aandacht worden gebracht.
De jury van de Filter Vertaalprijs 2019 bestond uit Anne Lopes Michielsen, Yolanda Rodríguez Pérez, Eva Wissenburg, Martin de Haan (winnaar van de prijs in 2018) en Ton Naaijkens (secretaris).
De jury nomineerde naast Jos Vos en zijn Hoofdkussenboek ook:
- Wil Boesten voor De zwarte heer Bazetub van Albert Vigoleis Thelen (Cossee)
- Harrie Lemmens met Voor wie in het donker op mij wacht van Antonio Lobo Antunes (Ambo | Anthos)
- George Pape voor Galicische wetten van Philippe Sands (Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum)
- Trijne Vermunt voor Oogzenuw van María Gainza (Podium) en
- Jacques Westerhoven voor Menselijke voorwaarden van Junpei Gomikawa (Van Oorschot).
Over Jos Vos
Jos Vos (Genk, 1960) is schrijver en vertaler van Japanse literatuur. Hij woonde en werkte enige tijd in Kyoto en doceert nu aan St. Clare’s in Oxford. Hij schreef de roman In Kyoto (1997) en vertaalde dichters en schrijvers als Bashō en Junichirō Tanizaki en was verantwoordelijk voor de bloemlezing uit de klassieke Japanse literatuur Eeuwige reizigers (2008). Zijn vertaling Het verhaal van Genji, waaraan hij zeven jaar werkte, werd in 2014 genomineerd voor de Filter Vertaalprijs.
