Vertrouwen, veroveren, inlijven, herstel    16-21

George Steiner
Vertaling: Patricia Moerland

De hermeneutische beweging, de handeling waarbij betekenis wordt blootgelegd en overgebracht op een toe-eigenende manier, voltrekt zich in vier stappen. Het uitgangspunt is vertrouwen, een onwankelbaar geloof – gesterkt door eerdere ervaringen maar epistemologisch zwak en psychologisch riskant – in de betekenisvolheid van de tekst, de ‘ernstige noodzaak’ om die ter hand te nemen of de confrontatie ermee aan te gaan. We wagen een sprong: we nemen ab initio aan dat er ‘iets’ is dat begrepen kan worden, dat de overdracht niet inhoudsloos zal zijn. Alle begrijpen begint met vertrouwen en dus ook het vertalen, dat bij uitstek een concrete vorm van begrijpen is. In de meeste gevallen is dit vertrouwen spontaan aanwezig zonder te worden bevraagd, maar de oorsprong ervan is complex. Het berust op een operationele conventie die voortkomt uit een reeks fenomenologische aannames over de samenhang in de wereld, over de aanwezigheid van betekenis in semantische systemen die sterk verschillen van elkaar of zelfs formeel met elkaar in strijd zijn, over de validiteit van analogieën en parallellen. De radicale generositeit van de vertaler (‘Ik geef bij voorbaat toe dat er “iets” moet staan’), zijn vertrouwen in de ‘andere’, nog onbeproefde en onbekende alternatieve manier van uitdrukken, zit op een filosofisch gezien drastische wijze opgesloten in de algemeen menselijke vooronderstelling dat de wereld symbolisch opgevat kan worden, dat zij opgebouwd is uit verbanden die het mogelijk maken dat ‘dit’ voor ‘dat’ kan staan, en de wereld moet daar in feite ook gelegenheid toe bieden wil er überhaupt sprake zijn van betekenissen en structuren.

[...]

 

De vertaling van deze tekst is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Nederlands Letterenfonds, vanuit het pilot-programma beginnende vertalers, en helaas niet online beschikbaar.

 

George Steiner (1929)  is vergelijkend literatuurwetenschapper en filosoof. Hij was onder meer verbonden aan de universiteiten van Genève en Cambridge. Zijn invloedrijke werk After Babel geldt als een van de klassieke teksten uit de meer filosofisch en hermeneutisch gerichte traditie van het vertaaltheoretische discours.

Patricia Moerland rondde in 2014 de master Vertalen af aan de Universiteit Utrecht en is sindsdien werkzaam als vertaler. In 2014 ontving ze een Talentbeurs Literair Vertalen van het Nederlands Letterenfonds.

Lees verder in de papieren Filter