Tractatus translatiano-philosophicus    19-37

Een Vertaliaans-filosofisch vertoog

Erik Bindervoet

It’s a difficult business! (Ludwig Wittgenstein over vertalen)

Ok, let’s try that again, but this time good. (Regieaanwijzing van David Lynch)

Het was geen sinecure. Verder doe ik er maar het zwijgen toe. (Jan Sietsma)

1. Een woord is meer dan een verzameling letters.

1.1 Het is een teken.

2. Een zin is meer dan een verzameling woorden.

2.1 Een zin is ook een teken, met een bepaalde strekking.

2.2 Een zin is de ‘zintuiglijk waarneembare uitdrukking’, m.a.w. de vertaling van de gedachte.

3. Een boek is meer dan een verzameling zinnen.

3.1 Het is een beeld van de wereld.

3.11 Beeld in de zin van standbeeld, monument, schilderij, tekening, plaatje, kiekje, snapshot, grammophoonplaat, cassette, cd’tje, you name it.

3.12 Het beeld kan kloppen of niet, maar dat is een ander verhaal.

4. Een vertaling is meer dan een verzameling vertaalde zinnen. Het is een beeld van het vertaalde boek en van de wereld.

4.01 Ook dit beeld kan kloppen of niet, maar in het geval van het vertaalde boek is dat geen ander verhaal – het hele Vertaliaanse discours gaat erover. Dat is het Vertaliaanse discours: klopt de vertaling, d.w.z. klopt het beeld als je het vergelijkt met het origineel?

4.012 Exemplarisch daarvoor is de graagte waarmee ‘vertaalblunders’ en ‘fouten’ worden opgelepeld. Alsof een vertaling daarmee staat of valt. Vaak is het een kwestie van stijl, smaak of inventiviteit.

4.0121 Vertaalblunders hebben een hoge amusementswaarde. Dat dan weer wel.