Beste redactie,
Hieronder een reactie op een bewering van Saskia van der Lingen in haar rencensie ‘Twee bleue meisjesstudenten’ in Filter 14:1.
‘Met sommige auteurs (Ian McEwan, bijvoorbeeld, en Jonathan Safran Foer met Extreem luid en ongelooflijk dichtbij) is zelfs overeengekomen dat de Nederlandse vertaling eerder in de boekhandel ligt dan het Engelse origineel,’ schrijft Saskia van der Lingen op pagina 70 van Filter, jaargang 14, nr. 1.
Over Safran Foer kan ik niet oordelen, maar waar Van der Lingen haar uitspraak over McEwan vandaan haalt is mij, vertaler van diens laatste vijf in het Nederlands verschenen boeken, een raadsel.
McEwans romantische begin als schrijver is welbekend: nog voor hij in zijn eigen taalgebied een uitgever had gevonden, besloot een buitenlander (Jaco Groot van De Harmonie) zijn werk al uit te geven. De laatste dag van de zomer verscheen in 1975, First Love, Last Rites later dat jaar bij Cape in Londen.
De bijzondere band die hiermee ontstond tussen de schrijver en zijn Nederlandse uitgever houdt nu al ruim dertig jaar stand, en een van de prettige bijkomstigheden hiervan is dat McEwans Nederlandse vertaler vaak vroeg over een manuscriptversie kan beschikken en dus al vroeg met de vertaling aan de slag kan.
Natuurlijk wilde McEwans Nederlandse uitgever uit commerciële en publicitaire overwegingen een nieuwe vertaling altijd graag zo kort mogelijk na (en zo mogelijk voor) de verschijning van de Engelse editie uitbrengen, maar ook bij De Harmonie gold – en geldt: de vertaling is af als-ie af is, en niet eerder.
Zo verscheen Enduring Love in 1997 en Ziek van liefde in april ’98, Amsterdam in augustus 1998 en de gelijknamige vertaling in december van dat jaar, Atonement in 2001 en Boetekleed in oktober 2002, Saturday in maart 2005 en Zaterdag in juni van dat jaar. Alleen Aan Chesil Beach kwam onlangs in Nederland enkele dagen eerder uit dan On Chesil Beach in Engeland, maar dat lag vooral aan de geringe omvang van het boek, zodat ik als vertaler toch gewoon de tijd had om naar behoren mijn werk te doen.
Iedereen stelt van tijd tot tijd vast dat in de gewone pers zelden iets klopt van de berichtgeving over dingen waar je toevallig zelf verstand van hebt. Dat is jammer, maar het is onbegonnen werk om alles te willen rechtzetten. In een vakblad als Filter daarentegen moeten deze feiten kloppen.
Overigens vraag ik me af of Saskia van der Lingen de praktijk die zij signaleert (en die mij onbekend is) niet verwart met een verschijnsel dat wel geregeld voorkomt: Engelstalige auteur gunt zijn Nederlandse uitgever de wereldprimeur van zijn boek, zodat de vertaling een tijdje het rijk alleen heeft voordat de moordende concurrentie van de Engelse editie losbarst. (Voorbeelden van de laatste jaren: Donna Tartt, John Irving, Graham Swift.)
Rien Verhoef, 10 april 2007