Je wordt wakker, je ligt als het ware dwars in je bed, de wereld is veranderd, een andere regering, andere leiders, andere tijden – en ook het weer lijkt anders, alsof er een sombere gloed over de daken ligt. Er gebeurt nogal wat de laatste tijd, en ook in het hier zo gekoesterde vertalersland krijgen we de ene na de andere knauw te verwerken. We dreigen te worden overstemd door het ongrijpbare iets dat we kunstmatige intelligentie noemen, iets dat we niet eens meer vertalen nu het AI (‘ee-aai’) is gaan heten. De ene na de andere taalopleiding ligt op het hakblok, alsof een bepaald slag mensen – de taalgevoeligen, de cultuurbewusten, de sensitieve bemiddelaars voor het andere – op de mestvaalt thuishoort, als overblijfselen uit voorbije tijden. We trekken het ons aan, als redactie, en zijn ons eens te meer bewust van de noodzaak het op te nemen voor al wie vertaalt en al dat vertalen faciliteert. Het is weer tijd om de barricades op te gaan, luidkeels van de o zo sombere daken te schreeuwen dat we het nog krachtiger moeten opnemen voor het vertalen en zijn vertegenwoordiger, de vertaler.
Filter staat voor serieuze aandacht voor het vertalen. Dat er een literair tijdschrift is dat volledig gewijd is aan het vertalen en de culturele en maatschappelijke impact ervan, wordt in de huidige tijd belangrijker dan ooit. De toekomst van vertalers staat pertinent onder druk: niet alleen de academische opleidingen sneuvelen bij bosjes, ook de nieuwe aanwas stokt, de betaling is nog steeds ontstellend onder de maat, AI is het statuut en het werk van de vertaler fundamenteel aan het veranderen. In een toenemend gepolariseerde wereld, waarin mensen steeds minder naar elkaar luisteren, is en blijft vertaling cruciaal. Waar niet wordt vertaald verrijzen muren, evenzovele barrières tegen diversiteit en inclusie. Al deze zaken, in al hun complexiteit en onderlinge samenhang, verdienen kritische aandacht en discussie via aansprekende essays van een zo hoog mogelijke literaire kwaliteit door auteurs en vertalers van naam en vooral ook door nieuwe mensen, door veelbelovend nieuw talent. Dat is wat Filter altijd heeft voorgestaan en wil blijven voorstaan. Scherper en energieker dan ooit. Juist nu.
Filter wil de komende jaren verder werken aan de eigen zichtbaarheid. Filter wil boeiender, vrijer en uitzonderlijker worden. En het liefst ook mooier, zowel inhoudelijk als qua vormgeving. Het verschijnen van elke nieuwe aflevering moet een heugenswaardige gebeurtenis worden: een prachtuitgave in boekvorm met teksten die ertoe doen en discussie uitlokken. We zullen voortaan twee keer per jaar verschijnen, wat ons meer tijd geeft om onze plannen te verwezenlijken. Via de website blijven het tijdschrift, de evenementen en de twee vertaalprijzen gesteund en omringd met prikkelende bijdragen. Of het nu op papier is of digitaal, het gaat ons om meer lawaai rond het vertalen, om aandacht, om een levendig debat. De diversiteit aan teksten – en standpunten – die we aanbieden moet met andere woorden toenemen. Daarvoor zoeken we steun.
We zullen de komende jaren mikken op aantrekkelijk vormgegeven, dubbel zo dikke halfjaarlijkse uitgaven vol verhalen en essays rond en over vertalen, digitaal vergezeld van een website met een om de week te verschijnen relevante column of kritiek. De papieren uitgaven worden gepresenteerd op twee momenten, waarbij ruimte is voor ontmoeting, verdieping en debat. In het voorjaar zullen we een Filter-dag organiseren waarop wordt teruggeblikt op het afgelopen ‘vertaaljaar’ en sprekers nieuwe vergezichten openen op vertalen. In de herfst verschijnt de nieuwe Filter tegelijk met de uitreiking van de twee Filter Vertaalprijzen. We nodigen onze lezers hierbij uit om deze gelegenheden aan te grijpen en zich in goed gezelschap onder te dompelen in de wondere wereld van het vertalen en de vertaalde literatuur. Houd onze website en sociale media in de gaten voor het laatste nieuws.
Dat we teruggaan van vier naar twee nummers per jaar, maar met meer bijdragen en evenveel tekst, in twee dubbel zo dikke boeken, zal geen effect hebben op het abonnementsgeld: het blijft gelijk. We willen onze trouwe lezers graag behouden en doen bij dezen een beroep op jullie om achter ons te blijven staan en vooral ook: nieuwe medestanders te vinden. Het verhaal over vertalen is hard nodig. Juist nu!