THERE IS NO TRANSLATION / ES GIBT KEINE ÜBERSETZUNG / VERTALEN BESTAAT NIET
Hoe vertaal je een tekst die begint met het statement dat je hem niet kunt vertalen? Logan Februarys gedicht ‘Stillbirth, Yemọja’1 begint met een regel die het mislukken van een vertaling verkondigt:
In Yorùbá, there is no translation.
Een Engelse versregel is het die meteen aan het begin een verschil aanduidt, die een leemte markeert tussen twee talen die zich wederzijds niet laten vertalen. Amper begint het gedicht in het Engels te praten, of het gaat over iets dat niet in het Yorùbá gezegd kan worden. Met wat voor paradoxale, translinguale taaldaad hebben we hier te maken?
Op zichzelf wijst deze eerste versregel erop hoe weinig er überhaupt in het Yorùbá werd vertaald.2 Is hier een tolk aan het woord die laat weten dat er in deze polycentrische moedertaal van 44 miljoen spreeksters in West-Afrika, vooral in Nigeria, Benin en Togo, geen equivalent bestaat voor de aanwezige woorden die zij simultaan in het Engels moet vertalen? Of is er hier geen sprake van simultaneïteit maar van het bezweren van ontbrekende woorden?