De thema’s ‘diversiteit’ en ‘inclusie’ zorgen in het literaire veld voor veel reuring. Die reuring heeft geleid tot initiatieven die erop gericht zijn om ruimte te creëren voor afwezige en ondervertegenwoordigde literatuur in het literaire bestel (Auteursbond 2021), maar heeft ook een impuls gegeven aan initiatieven ter bevordering van een diverser vertalersbestand. Het Expertisecentrum Literair Vertalen heeft enige tijd geleden die diversifiëring tot een van de speerpunten van zijn beleid verheven, mede omdat er is vastgesteld dat diversiteit en inclusie zonder actief beleid niet echt gevoed worden (ELV 2020, p. 8). Hoe acuut de nood aan een diverser vertaalveld is, bleek eens te meer toen Gorman-gate zich voltrok (voor een terugblik hierop, zie Kotze 2021, Van Egdom 2022).
Toch zien we dat het maatschappelijke debat vooral stoelt op sentiment en, ondanks wat rudimentair onderzoek (Dera 2021), in beperkte mate op wetenschappelijk bewijs. In dit artikel brengen we verslag uit van een onderzoek waarmee geprobeerd is professionele en maatschappelijke discussies rond diversiteit en inclusie van steviger wetenschappelijke fundamenten te voorzien. In dit onderzoek is er concreet gekeken naar de selectiemechanismen die schuilgaan achter de toekenning van opdrachten aan vertalers. Bij de selectie van vertalers spelen uitgeverijen een sleutelrol: zij bepalen uiteindelijk wie een werk krijgt aangeboden (en daarmee: wie niet). In zekere zin kan worden gesteld dat uitgeverijen niet alleen een poortwachtersfunctie vervullen waar het gaat om de publicatie van (buitenlandse) literatuur (zie ook Janssen 2000), maar dat ze die functie eveneens vervullen als het aankomt op de selectie van vertalers.
In de komende pagina’s lichten we toe hoe de combinatie van kwantitatief en kwalitatief onderzoek heeft geleid tot interessante inzichten in relatieve diversiteit in het werkveld en in de rol die uitgevers vervullen bij de selectie van vertalers. We hopen dat onze bevindingen het debat rond diversiteit en inclusie zullen voeden en dat ze het perspectief op de thema’s zullen verbreden.