Wie de titel van dit stuk leest, verwacht misschien een klaagzang of een donderpreek. Ik kan u meteen geruststellen. Als ik het over de zonden van de vertaler heb, doe ik dat niet als een vermanende profeet of predikant, maar als deemoedige zondaar. Ja, ik beken, ook ik heb alle wraakroepende fouten begaan die een vertaler maar kan begaan.
Zelfportret van een jong vertaler
Om mijn bekentenis te kaderen moet ik eerst iets zeggen over mijn debuut als vertaler. Volgens een Latijnse spreuk wordt men als dichter geboren: poeta nascitur. Dat geldt maar voor enkele vertalers. Wie opgroeit in een tweetalig gezin, wordt van in de wieg geconfronteerd met vreemde klanken, andere constructies en verschillende formuleringen die op wonderlijke wijze toch hetzelfde betekenen. Zo iemand is een geboren vertaler.
Verder zijn er mensen met een talenknobbel: de aangeboren gave om een vreemde taal te leren. Vrouwen zijn daarin doorgaans beter dan mannen. Dat zou te maken hebben met een betere verbinding tussen hun hersenhelften. Evolutionaire wetenschappers veronderstellen dat die speciale begaafdheid ontstaan is doordat talloze generaties uitgehuwde vrouwen verplicht waren zich aan te passen aan de taal van hun man.
Mijn eigen fascinatie voor taal is veeleer ontstaan door een gemis: een soort van vervreemding tegenover de taal van mijn omgeving. Ik ben tijdens de Tweede Wereldoorlog geboren in Leuven, een Brabantse stad die toen geregeld werd gebombardeerd door de geallieerden. Dat maakte mijn astmatische moeder nog angstiger dan ze al was. Mijn ouders besloten hun eerstgeborene bij zijn grootouders in het noorden van het land onder te brengen. Zo werd ik net op het ogenblik dat ik leerde spreken, geconfronteerd met een vreemd dialect. Ik vertaal dus eigenlijk al vanaf mijn eerste levensjaar. Die prille jeugdervaring verklaart misschien mijn latere vertaalwoede. Het lijkt wel of ik een andere taal nodig heb om me in mijn eigen taal thuis te voelen.